چکیده: هیچ عمل عبادی نتواند با آن برابری کند و یا جایگزین آن شود. از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نقل شده است که فرمود: چیزی برتر از حج نیست جز نماز و در حج، نماز هم هست.
حضرت امام خمینی(رحمه‌الله‌علیه) میفرماید: «بزرگترین درد جوامع اسلامی این است که هنوز فلسفه‌ی واقعی بسیاری از احکام الهی را درک نکرده و حج با آن همه راز و عظمتی که دارد، هنوز به صورت یک عبادت خشک و یک حرکت بیحاصل و بی‌ثمر باقی مانده است».[1]
به سبب نقش حیاتی و اهمیت حجّ است که در روایات معصومین(علیهم‌السلام) به هیچ وجه تعطیلی آن اجازه داده نشده است و بر حکومت اسلامی در اقامه و بر پاداشتن حج مسئولیتی ویژه مقرر شده که در هیچ یک از فرایض دینی بدین صورت نمیباشد و آن این که اگر مردم در رفتن به حج تساهل کنند، بر حاکم اسلامی واجب است که الزاماً آنان را به حج بفرستد و هر گاه توان مالی نداشتند از بیت المال هزینه سفر آنان را تأمین کند تا با اجتماع مسلمانان در حج، عظمت و وحدت و عزت مسلمانان نمایش داده شود. در این باره امام صادق(علیه‌السلام) میفرماید: «اگر مردم حج را تعطیل کنند بر امام واجب است که آنها را به حج اجبار کند، زیرا این خانه برای حج قرار داده شده است».[2] لذا در احادیث و متون دینی به آنان که حضور در مراسم حج و انجام فریضه الهی حج را ترک کنند، هشدار داده شده که مستوجب هلاکت و عقوبت الهی خواهند شد[3] مسلماً تارکان حج، قبل از گرفتاری و عقاب آخرت، عذاب و بدبختی در دنیا را خواهند چشید و ذلت پراکندگی را تحمل خواهند نمود.
هیچ عملی هر چند نیکو جایگزین حج نمیشود
اهمیت زیاد حج و نقش عظیم آن باعث شده است که هیچ عمل عبادی نتواند با آن برابری کند و یا جایگزین آن شود. رسول خدا(صلیاللهعلیهوآله) در این باره فرمود: «چیزی برتر از حج نیست جز نماز و در حج، نماز هم هست».[4]
در حدیث دیگری نقل شده است که شخص ثروتمندی که حج(مستحبی) از او فوت شده بود، خدمت رسول خدا(صلیاللهعلیهوآله) آمد از آن حضرت خواست عملی را به وی معرفی کند تا بدین وسیله به ثواب حج از دست رفته نایل گردد، ایشان فرمودند: «اگر به وزن کوه ابوقبیس طلای سرخ داشته باشی و در راه خدا انفاق کنی برابر با ثواب حج نمیشود».[5] بلی باید هم چنین باشد، زیرا حج در مقایسه با اعمال عبادی دیگر، تنها عبادتی است که اگر با روح و تحرک انجام بگیرد و به خصوص اگر با برائت از مشرکین همراه باشد امت اسلامی اسیر یهود زمان نخواهد بود و هیچ عملی نمیتواند چنین اثری داشته باشد.
امام خمینی(رحمه‌الله‌علیه) با الهام از فرمایش پیامبر(صلیاللهعلیهوآله) در این که حج عامل وحدت است میفرماید: «حج تجلی و تکرار همه صحنههای عشق آفرین زندگی یک انسان و یک جامعه متکامل در دنیا است، و مناسک حج، مناسک زندگی است، و از آن جا که امت اسلامی از هر نژاد و ملتی باید ابراهیمی شود تا به خیل امت محمد(صلیاللهعلیهوآله) پیوند بخورد و یکی گردد و ید واحد شود، حج تنظیم و تمرین و تشکیل این زندگانی توحیدی است».[6]
---------------------------------------------------------
پی‌نوشت
[1]. صحیفه نور، ج 20، ص 228.
[2]. «لو عطّل الناس الحج لوجب علی الامام ان یجبرهم علی الحج ان شاوءا و ان ابوا، فانّ هذاالبیت وضع للحج».(وسائل الشیعة ،ج 8،ص 15، حدیث 1 و احادیث دیگر از باب 5.)
[3]. همان، ص 13، احادیث باب 4
[4]. «... امّا انه لیس شیء أفضل من الحج الاّ الصلوة و فی الحج هیهنا صلوة...» (وسائل الشیعة، ج 9،ص 347حدیث 2 باب 41 و احادیث دیگر همین باب و باب 42)
[5]. همان، ص 77، حدیث 2 باب 41 و احادیث دیگر همین باب و باب 42.
[6]. صدوق، علل الشرایع، ص 398.
